TV: Immediacy & hypermediacy

De val van de muur is door velen op televisie gevolgd, die daardoor een gevoel van immediacy hebben ervaren. Om dit gevoel van immediacy te bereiken, worden de media zoveel mogelijk onzichtbaar gemaakt en wordt de illusie gewekt dat het gemedieerde een directe, niet door media beïnvloedde, ervaring is. De kijker moet als het ware vergeten dat hij of zij in feite naar niets meer dan een verzameling pixels kijkt en de indruk krijgen dat hij of zij de gemedieerde gebeurtenis zelf, als een getuigenis ervaart. (Bolter&Grusin, 1999). Bij de televisiejournaals over de val van de muur is het medium TV echter wel duidelijk aanwezig en is er dus tegelijkertijd sprake van hypermediacy. Er wordt van de nieuwslezer in de studio overgeschakeld naar een live verslaggever en naar andere opgenomen beelden, en vice versa. Dit alles wordt duidelijk wordt aangekondigd. Ook zijn andere media, zoals tekst en muziek in de journaals nadrukkelijk aanwezig. Zo loopt er bijvoorbeeld onderaan beeld een tekstbalk mee en klinkt er tijdens de introductie muziek. De verslaggever praat in een microfoon zo groot dat het niet te verbergen is en zelfs de cameraman komt een keer in beeld. Het duidelijk aanwezig stellen van de media staat haaks op het ‘onzichtbaar maken’ van de media bij immediacy, maar de twee concepten overlappen elkaar en kunnen elkaar zelfs versterken. Televisie is natuurlijk een multimediaal medium, maar bij journaals wordt er geen poging gedaan om dit te verdoezelen. Bij deze televisiejournaals wordt gebruik gemaakt van alle mogelijke technieken van het medium televisie (hypermediacy), juist om de kijker het gevoel te geven dat hij of zij er ‘live’ bij is (immediacy). De verschillende informatie vanaf verschillende locaties suggereren dat de kijker op de hoogte is van alle beschikbare informatie. De kijker wordt het gevoel gegeven dat hij of zij getuige is van een uniek moment, terwijl het eigenlijk meerdere gebeurtenissen zijn die ruimtelijk en temporeel gefragmenteerd zijn, maar die door het aanwenden van technieken als één samengebald moment in tijd en ruimte wordt gepresenteerd. Deze overlapping van immediacy en hypermediacy is de ‘double logic of remediation’ (Bolter&Grusin, 1999: 5).


ABC news report

Een goed voorbeeld hiervan is een nieuwsreportage van de Amerikaanse zender ABC, dat van een latere datum is. Mij is onbekend in welk jaar deze reportage is uitgezonden, maar ik schat dat het vrij recent is. Hier is de mediëring nog veel meer op de voorgrond geplaatst dan in de Duitse journaals uit 1989. Achter de beelden is muziek gezet, die constant hoorbaar is. Ook zijn er beelden vertraagd en is tekst geïntegreerd middels een voice-over. Ook is het verloop van de val van de muur – die zich vanaf het gat in het Hongaarse hek in mei 1989 uitstrekte tot de daadwerkelijke val van de muur in november – samengebracht tot een filmpje van nog geen drie minuten. De gebeurtenissen zijn zo gemonteerd dat het lijkt of het zich allemaal in één dag afspeelde. Er zijn veel verschillende beelden gebruikt, die zo zijn gemonteerd dat het een goed lopend verhaal wordt. Het is voor veel kijkers (waarschijnlijk vooral voor de Europese kijker) meteen duidelijk dat deze reportage gretig gebruik maakt van de technische mogelijkheden van het medium. Uit geschikt beeld- en geluidsmateriaal is een verhaal geconstrueerd dat de zender wilde vertellen. Er is hier dus sprake van hypermediacy. Tegelijkertijd is immediacy het doel: het is duidelijk de bedoeling om de kijker mee te slepen in het verhaal. Met de sentimentele muziek worden de verschillende beelden aan elkaar verbonden en tegelijkertijd een gevoel van medeleven opgewekt. Ook de vertraging van de beelden stimuleert gevoelens van sentiment bij de kijker. Aan het eind van de reportage (slotakkoord van de muziek, vertraagde beelden van de opgeheven handen van een menigte) klinkt de voice-over niet meer, maar alleen de laatste tonen van de muziek. Deze combinatie van hypermediacy en immediacy getuigt van Bolter & Grusins ‘double logic of remediation’.


lees verder...

terug naar de inleiding