In het artikel ‘“The Wall in Our Minds?”:Colonization, Integration, and Nostalgia' , beschrijft Jospeph F. Jozwiak de rol van herinnering en mythe in de discussie rond nostalgie aan de hand van twee films: Sonnenallee en Good Bye Lenin (Jozwiak, 2006: 781). De film Good Bye Lenin speelt zich af ten tijde van de val van de muur en de veranderingen die daar het gevolg van zijn. In de film wordt er een alternatieve versie van de geschiedenis geconstrueerd: hierin is het staatshoofd Erich Honecker die de grenzen opent onder de druk van de Westerlingen die, teleurgesteld in het kapitalistische systeem, allemaal naar het Oosten willen emigreren. Jozwiak toont aan hoe de film vragen oproept over hoe en waarom we het verleden in retrospectief reconstrueren (Jozwiak, 790). De familie van Alex vormt hier een metafoor voor de veranderingen van de Wende. De zieke moeder, die lange tijd niet sprak en haar geheimen met zich meedroeg, staat hier voor de het land dat uiteenvalt: “das ist das Land, das in Erinnerung immer mit mein Mutter verbunden ist”, zegt Alex in de film (Jozwiak, 790). De kinderen, Alex en zijn zus Ariane, reageren ieder op een eigen manier op de veranderingen van het land. Terwijl Ariane het Westen verwelkomt: ze gaat werken bij de Burger King, neemt een Westerse vriend, en past haar kleding en interieur aan, aan dat van het Westen, probeert Alex de herinnering aan het Oosten vast te houden: hij houdt de slaapkamer van Christina in oude staat, en creëert voor haar een eiland waar de tijd heeft stilgestaan. (Jozwiak: 790). Hij recreëert het verleden met behulp van de televisie, waarvoor hij samen met zijn vriend en collega het DDR programma Aktuele Kamera nabootst, en gebruikt dit als middel om alle veranderingen die langzaam beginnen door te sijpelen in Cristina’s slaapkamer, te verklaren vanuit de visie van de DDR. Een belangrijk onderdeel in de film is het gebruik van hypermedia. De film gebruikt andere media zoals de homevideo en foto’s, maar ook het televisiejournaal om terug te keren naar de tijd voor de val van de muur, waarbij persoonlijke objecten van herinnering worden verbonden aan nationale iconen.
Ostalgie voor een groot gedeelte te zien in de consumentenartikelen (Blum, 2000). In Good Bye Lenin is dit onder andere te zien in de aanschaf van een Trabant en zoektocht naar de Spreewald augurken. De film laat zien hoe na de val van de muur de DDR letterlijk wordt overspoeld met Westerse iconen van het kapitalisme: De Burger King, Ikea en Coca Cola. Het is juist het spel met de tegengestelde iconografie die in deze film vaak voor het komische effect zorgt. Wanneer Christina, na een carrière gemaakt te hebben bij de communistische partij, in coma raakt en zo de val van de muur aan haar voorbij gaat, stelt haar zoon Alex na haar ontwaken alles in het werk om dit niet aan haar te laten merken. Dit houdt in dat alle objecten die worden geassocieerd met de DDR worden ingezet om de illusie in stand te houden. Wanneer tijdens Christina uit haar raam de flat aan de overkant bedekt ziet worden met een grote poster van CocaCola, hét icoon bij uitstek van het Westen, zorgt dit dan ook voor een komische ontwikkeling waarbij de nodige manipulatie moet worden toegepast om de realiteit onontdekt te laten.
De film laat met de representatie van het Oosten een ander beeld zien dan tot dan toe gebruikelijk was. De bevrijding van het Oosten, de huilende Oost-Berlijners die de grens overstaken en de muur eigenhandig afbraken, zijn jarenlang het dominante beeld geweest met betrekking tot de Wende. Ariane is een voorbeeld van deze blijdschap: ze kan niet wachten om haar oude leven achter zich te laten. Good Bye Lenin toont echter ook een ander beeld: dat van een Oost-Berlijn dat helemaal niet zo wel vaart bij de veranderingen: het geld dat plotsklaps niets meer waard is, de leegstand en werkeloosheid en de teleurstelling van de oudere buren van Alex en Ariane die niet kunnen aarden in de nieuwe situatie (Jozwiak, 791). Alex reageert hierop door een verbeterde, geïdealiseerde versie van de DDR te construeren: een wereld waarin het vooral gaat om liefde.
Verder lezen...
Terug naar de inleiding
Geen opmerkingen:
Een reactie posten